Kosmiczna kuchnia, czyli co jedzą astronauci?

Żywność astronautów podczas ich misji musi spełniać szereg różnych kryteriów. Powinna być np. bogata w niezbędne do prawidłowego funkcjonowania witaminy i substancje odżywcze oraz mieć dostatecznie długi czas przydatności do spożycia. Co zatem jadają, a czego nie mogą jeść kosmonauci?

Kuchnia kosmonautów, co i jak jedzą?

Podobno pierwszym daniem, jakie zjadł Jurij Gagarin w kosmosie był czarny kawior. Idealna potrawa dla uczczenia tak doniosłej chwili. Jednak według oficjalnych danych menu pierwszego astronauty było znacznie bardziej skromne. Gagarin zjadł prawdopodobnie tubki, zawierające ziemniaczane puree z mięsem, a na deser z musem czekoladowym.

Mało miejsca, mało smaku

Biorąc pod uwagę, że Gagarin spędził w kosmosie niespełna dwie godziny, jedzenie nie miało dla niego tak istotnego znaczenia. Czasy się jednak zmieniły i loty trwają znacznie dłużej -  astronauci spędzają w kosmosie już nie godziny, ale miesiące. Zatem odpowiednia i zbilansowana dieta to podstawa udanej misji.

Jedzenie przede wszystkim powinno mieć długi termin do spożycia i zajmować jak najmniej miejsca, a także być łatwe w przygotowaniu i spożywaniu w warunkach zmniejszonej grawitacji.

Oczywiście najprościej przygotowywać potrawy w formie proszków, tubek czy pastylek. Choć rozwiązania takie spełniały oczekiwania dietetyków, z pewnością nie zadowoliłyby samych kosmonautów.

Nowoczesne techniki przygotowywania kosmicznych posiłków

Obecnie astronauci stacjonujący na stacjach kosmicznych jadają jak w najlepszych restauracjach, a lista dań zawiera przysmaki kuchni amerykańskiej, rosyjskiej, a nawet włoskiej czy chińskiej.

Każdy z astronautów dorzuca do kosmicznego menu coś od siebie. Na 8 do 9 miesięcy przed lotem mają możliwość spróbowania różnych dań i napojów z kosmicznego menu oraz wybrać te, które najbardziej im odpowiadają. Ważne, by posiłki były zaakceptowane przez dietetyków i nadawały się do serwowania w warunkach zmniejszonej grawitacji.

Po uzgodnieniu listy potraw poddawane są one szczegółowym badaniom i testom, tak by odpowiednio je przygotować. Jednym ze sposobów przedłużania trwałości kosmicznych posiłków jest ich odwadnianie, czyli liofilizacja. Żeby nadawały się do spożycia, wystarczy potem z powrotem dodać do nich wody. Stosuje też inne techniki jak zamrażanie, sterylizacja czy pakowanie próżniowe.

Jednym ze sposobów przechowywania żywności jest pakowanie próżniowe

Statek kosmiczny wyposażony jest w stół kuchenny, do którego mocowane są tace z produktami spożywczymi. Tace wyposażone są w szereg różnych pasków lub zacisków. W taki oto sposób załoga może spokojnie spożywać lunch bez obaw, że posiłek im odfrunie.

Kosmiczne menu uwzględnia także różne rodzaje napoi: kawę, herbatę, soki. Jednak te produkty również są odwadniane w celu jak największej redukcji ich masy. Załoga musi je nawodnić bezpośrednio przed spożyciem. Obok stołu znajduje się dozownik z wodą wyposażony w zawór z ciepłą i gorącą wodą.

Wiecznie zatkany nos

Mimo znacznych postępów w jakości produktów spożywczych przeznaczonych do spożycia w trakcie kosmicznej misji, nadal istnieją pewne niedogodności, których nie da się ominąć. Kosmonauci nie mogą w pełni rozkoszować się spożywanym jedzeniem, ponieważ ich nosy w stanie nieważkości są wiecznie zatkane, przez co spożywane potrawy wydają się mdłe i bez smaku.

Dlatego wybierają przede wszystkim dania pikantne o wyrazistym smaku i silnym zapachu. W kosmicznej kuchni bardzo ważny element stanowią również przyprawy.

Czego nie mogą jeść i pić astronauci?

O napojach gazowanych astronauci muszą niestety zapomnieć. Po otwarciu puszki czy butelki, bąbelki nie wędrują do góry, co sprawia, że zamiast orzeźwiającego, gazowanego napoju zostaje słodki i mało apetyczny napój.

Ponadto w kosmosie, podobnie jak na Ziemi, wypicie gazowanego napoju może powodować odbijanie się, co w stanie nieważkości może mieć poważne konsekwencje. Po odbiciu się, wędrują bowiem unoszące się w górnej części żołądka treści pokarmowe.

Niestety, kosmonauci o innych zimnych napojach też mogą tylko pomarzyć, gdyż na wyposażeniu statku nie ma lodówki. Żywność przygotowywana jest w taki sposób, aby nie wymagała chłodzenia – szczelnie pakowana lub suszona.

Innym popularnym i wydawałoby się niewinnym produktem jest chleb. Okazuje się, że okruszki pieczywa w stanie nieważkości mogą być niebezpieczne dla ludzi, ponieważ grożą zadławieniem podczas przełykania. Rozwiązaniem problemu pieczywa okazała się meksykańska tortilla. Pakowanie w atmosferze azotu zapobiega dostawaniu się do niej tlenu, który sprzyja tworzeniu się pleśni. Obecnie tortilla to jeden z podstawowych produktów spożywczych astronautów.

Brak też świeżych warzyw i owoców. Kosmonauci mogą je spożywać maksymalnie do 2 dni od rozpoczęcia wyprawy, zanim rozpocznie się proces psucia. Owoce lub warzywa są zazwyczaj suszone lub poddawane liofilizacji.