Naturalne soki 100% z powodzeniem mogą stanowić jedną z zalecanych pięciu porcji owoców i warzyw dziennie. Mają ponadto potwierdzony naukowo wpływ na odporność organizmu.
Naturalne soki 100% w walce o odporność
Okres jesienno-zimowy to czas, w którym szczególnie chcemy zadbać o swoją odporność. Nic w tym dziwnego – niska temperatura, deszczowa pogoda, szalejące wirusy i mniejsza dostępność świeżych owoców i warzyw na rynku – to wszystko powoduje, że nasze organizmy są wyjątkowo narażone na ryzyko złapania infekcji. Ale czy wiesz, że naturalne soki 100% z powodzeniem mogą stanowić jedną z zalecanych pięciu porcji owoców i warzyw dziennie? A do tego mają one doskonały wpływ na naszą odporność, który wielokrotnie udowodniono naukowo!
Spis treści:
- Jak znaleźć dobre, naturalne soki 100%?
- Czy soki są zdrowe? Kilka słów o pasteryzacji
- Naturalne soki bez cukru a odporność
- Sok z granatu – naturalny sok bogaty w witaminę C
- Sok z czarnego bzu a przeziębienie i grypa
- Sok z aloesu – na stany wyczerpania psychofizycznego
- Sok z żurawiny i jego korzystny wpływ na układ moczowy
- Sok z noni – egzotyczny sok na jesień i zimę
Jak znaleźć dobre, naturalne soki 100%?
Przede wszystkim zastanówmy się, jakie produkty mamy do wyboru na sklepowych półkach i które z nich powinniśmy wkładać do koszyka. Otóż to, czy dany artykuł owocowy, czy też warzywny zostanie nazwany „sokiem 100%”, „nektarem” lub „napojem” jest ściśle obwarowane prawnie. Każdy z tych artykułów charakteryzuje się przez to inną zawartością świeżych owoców i warzyw oraz cukru. Czym się one od siebie różnią?
Otóż „napój” to najmniej wartościowy z wymienionych produktów. Zwyczajowo powinien on zawierać minimum 20% soku lub przecieru z owoców i/lub warzyw, ale według prawa (i niestety praktyki) dodatek ten nie jest konieczny. Może więc się okazać, że kupując napój, wybierzesz produkt składający się tylko z wody, aromatów, barwników i konserwantów. Bowiem poza faktem, że napój nie musi zawierać przecieru, to już dodatki takie, jak cukier, aromaty, barwniki, a także konserwanty czy też dodawane w procesie produkcji witaminy i składniki mineralne są w nim dozwolone.
„Nektar produkt” to nieco bardziej bogaty w owoce/warzywa. Może zawierać od 20% do 100% soku lub przecieru, ale dodatkowo może być niestety dosładzany. Pozytywną stroną nektarów jest natomiast fakt, że według prawa nie wolno dodawać do nich konserwantów, barwników czy aromatów. Jednak, mimo że producent może wprowadzić na rynek nektar z wysoką zawartością przecieru/soku, to w praktyce spotyka się głównie nektary mające najniższy możliwy ich dodatek.
Najbardziej wartościowym wyborem są natomiast naturalne soki – 100% produktu pochodzi w nich z natury, z owoców/warzyw i ewentualnie ich miąższu.
Zarówno soki bezpośrednio wyciskane, jak i te powstające z soku zagęszczonego, pasteryzowane – wszystkie te artykuły nie mogą zawierać dodanego cukru ani konserwantów czy barwników i aromatów. Jedynym dozwolonym dodatkiem do soku 100% są witaminy i składniki mineralne, choć w praktyce, jeśli już, to stosuje się w nich tylko kwas askorbinowy (witaminę C). Służy on nie tylko wzbogacaniu soku, ale przede wszystkim jest naturalnym przeciwutleniaczem.
Czy soki są zdrowe? Kilka słów o pasteryzacji
Wiele osób dobrze zdaje sobie sprawę z tego, że soki 100 procent są najbardziej bogate pod względem żywieniowym, jednak obawia się tego, czy proces pasteryzacji podczas produkcji takiego soku nie wpływa negatywnie na faktyczną jego jakość. Warto tę kwestię wyjaśnić i rozwiać mit szkodliwości pasteryzacji. To naturalny, błyskawiczny, a jednocześnie bardzo skuteczny proces, prowadzący do zniszczenia różnych form drobnoustrojów w produkcie oraz przedłużenia jego trwałości. Zapewnia on przede wszystkim bezpieczeństwo i nie ma na celu obniżania wartości produktu.
Wiele badań potwierdza, że pasteryzacja niemalże nie ma wpływu na takie właściwości soku, jak jego smak i zapach. A na czym polega pasteryzacja? To podgrzanie produktu (soku) do temperatury około 80-90 stopni, utrzymanie tych warunków przez dosłownie kilka sekund, a następnie szybkie jego schłodzenie.
Najważniejszymi składnikami soków w kontekście ich wartości odżywczej i prozdrowotnej są witaminy i mikro- oraz makroelementy, a także różnego rodzaju fitozwiązki. Dane odnoszące się do ich zawartości po pasteryzacji soku są bardzo ciekawe. Otóż na przykład w soku z marchwi poddanemu temu procesowi podczas badań faktycznie zmniejszyła się ilość witaminy C i kwasów fenolowych. Ale z kolei zawierał on więcej kwasów organicznych i luteiny.
Wszystkie te związki mają prozdrowotny wpływ na organizm człowieka, dlatego nie można ogólnie określić soku pasteryzowanego jako mniej zdrowego czy gorszej jakości. Po pasteryzacji zmienia się po prostu nieco stosunek ilościowy składników w porównaniu do naturalnego soku świeżo wyciskanego, ale nie oznacza to pogorszenia jakości produktu czy też jego wartości prozdrowotnej[1]. Podobnie też wykazały badania z użyciem soku z czarnego bzu – pasteryzacja nie wpłynęła na jego jakość, a w porównaniu wpływu procesów tłoczenia na zimno i na ciepło wykazano, że tłoczenie na ciepło wręcz polepszyło właściwości przeciwutleniające soku! Jak widać, działanie podwyższoną temperaturą podczas produkcji wcale nie musi oznaczać dla soków 100% niczego szkodliwego[2].
Naturalne soki bez cukru a odporność
W niniejszym artykule podkreśliłam, że pasteryzacja soków nie jest zła, a ponadto wysunęłam hipotezę, że oryginalne soki bez cukru to jedne z najbardziej wartościowych produktów wspierających naszą odporność.
Aby nie rzucać słów na wiatr, wybrałam kilka najbardziej wartościowych soków 100 procent i przejrzałam na ich temat naukową literaturę. Co można powiedzieć o takich produktach jak między innymi sok z granatu, sok z żurawiny czy sok z owoców noni w kontekście ludzkiego układu immunologicznego?
Sok z granatu – naturalny sok bogaty w witaminę C
Owoce granatu zawierają sporo kwasów organicznych, w tym przede wszystkim kwasu cytrynowego, a także garbniki, alkaloidy i witaminę C. Kwas askorbinowy, czyli wspomniana witamina C to bowiem najbardziej znany składnik wspomagający odporność. Jej sprzedaż rośnie wyjątkowo właśnie w okresie jesienno-zimowym.
I nic dziwnego, bowiem badania wskazują, że jej spożywanie może skracać czas infekcji i zmniejszać odczuwalność objawów z nią związanych. Ponadto wskazuje się, że sok z granatu doskonale gasi uczucie pragnienia, może działać przeciwpasożytniczo (dzięki alkaloidom), a za czasów Hipokratesa to właśnie nim leczono bóle żołądka[3]. Nie można zatem przejść obok tego naturalnego soku obojętnie!
Sok z czarnego bzu a przeziębienie i grypa
Czarny bez to ciemnofioletowe, drobne owoce bardzo bogate w prozdrowotne związki, w tym antocyjany, kwasy organiczne, witamina C, kwas foliowy i witaminy z grupy B. Wiele badań wykazało, że czarny bez, a także oryginalny sok z owoców czarnego bzu mogą być z powodzeniem wykorzystane w przebiegu przeziębienia czy grypy.
Przypisuje się im właściwości przeciwzapalne, wykrztuśne, przeciwdrobnoustrojowe. Ponadto składniki zawarte w soku z czarnego bzu przyczyniają się do poprawy potencjału antyoksydacyjnego organizmu oraz mogą wzmagać produkcję cytokin – czynników walczących ze stanami zapalnymi w organizmie[4].
Sok z aloesu – na stany wyczerpania psychofizycznego
Poleca się go szczególnie w stanach obniżonej odporności czy też wyczerpania psychofizycznego, które może szkodliwie działać na układ immunologiczny. Wykazano, że naturalny sok z aloesu zawiera różnego rodzaju biostymulatory, które aktywują procesy odpornościowe w organizmie człowieka. Nie tylko można wykorzystywać sok z aloesu wewnętrznie, ale też na skórę i wzmacniać dzięki temu barierę odpornościową organizmu wynikającą z funkcji naszego naskórka[5].
Sok z żurawiny i jego korzystny wpływ na układ moczowy
Przede wszystkim żurawinę znamy z korzystnego wpływu na układ moczowy. Jednak sok z żurawiny warto wykorzystywać także z uwagi na jego ogólnoustrojowe działanie przeciwzapalne, rozgrzewające, antyoksydacyjne. Odpowiadają za to zawarte w żurawinie związki fenolowe – polifenole, flawonoidy, fenolokwasy.
Pod względem potencjału antyoksydacyjnego żurawina jest lepsza między innymi od pomarańczy, jabłek, grejpfrutów czy czerwonych winogron. Związki fenolowe przede wszystkim mogą przyczyniać się do zmniejszenia działania wolnych rodników w organizmie, a także niwelować ryzyko uszkodzenia białek – w tym komórek układu odpornościowego[6].
Sok z noni – egzotyczny sok na jesień i zimę
Owoce noni (łac. Morinda citrifolia) nie są popularne w Polsce, ale zdecydowanie warto sięgnąć po sok z owoców noni. Badania wskazują, że jego regularne spożycie może zmniejszać produkcję cytokin prozapalnych, a jednocześnie pobudzać syntezę cytokin przeciwzapalnych. Ponadto noni charakteryzują się wysokim potencjałem antyoksydacyjnym[7] [8].
Jak widać, naturalne soki mogą w istocie być jednym ze sposobów na utrzymanie optymalnych funkcji układu odpornościowego. Można zastępować nimi jedną z zalecanych pięciu porcji owoców/warzyw dziennie albo traktować jako dodatek do herbaty, a nawet deserów. Można przygotować z nich domową galaretkę, a nawet domowe żelki. Warto puścić wodze fantazji w kuchni i wykorzystywać soki 100 procent na co dzień.
[1] Hallmann, Ewelina & Sikora, Małgorzata & Rembialkowska, Ewa & Marszałek, Krystian & Lipowski, Janusz: Wpływ procesu pasteryzacji na wartość odżywczą soku marchwiowego z produkcji ekologicznej i konwencjonalnej. J. Res. Appl. Agricult. Eng.. 56. 2011. 133- 137.
[2] Młynarczyk, K., Walkowiak-Tomczak, D.: Wpływ zabiegów technologicznych i pochodzenia surowca na aktywność przeciwutleniającą i właściwości fizyczno-chemiczne soku z bzu czarnego. Nauka Przyr. Technol., 11, 4, 2017: 385–395.
[3] Karczmarczuk R.: GRANAT – OWOC MAŁO NAM ZNANY. Wszechświat, t. 113, nr 10 Wszechświat, t. 113, nr 10–̶12/2012 12/2012.
[4] Krajewska J.: Bez czarny (Sambucus nigra) w leczeniu stanów grypy i przeziębienia. Lek w Polsce. VOL 24 NR 09’14 (280).
[5] Cieślik E. i wsp.: Właściwości prozdrowotne aloesu zwyczajnego Aloe vera (L.) Webb. (Aloe barbadensis Mill.). Post Fitoter 2015; (16)2: 117-124.
[6] Baranowska M. i wsp.: Antyoksydacyjne i przeciwdrobnoustrojowe właściwości bioaktywnych fitozwiązków żurawiny. Postepy Hig Med Dosw (online), 2016; 70: 1460-1468.
[7] West, Brett & Deng, Shixin & Isami, Fumiyuki & Uwaya, Akemi & Jensen, Claude Jarakae: The Potential Health Benefits of Noni Juice: A Review of Human Intervention Studies. Foods. 7. 58, 2018.
[8] Palu, Afa & Kim, Anne & West, Brett & Deng, Shixin & Jensen, Claude Jarakae & White, Leland: The effects of Morinda citrifolia L. (noni) on the immune system: Its molecular mechanisms of action. Journal of ethnopharmacology. 115. 502-6, 2008.