Dlaczego przetwory pomidorowe są zdrowsze od pomidorów?

Pomidor (łac. Lycopersicum esculentum L.) to szeroko rozpowszechnione w Polsce i na świecie warzywo. Średnio w Polsce spożywa się ich do 10 kg rocznie (na osobę). Tymczasem warto tę ilość zwiększyć, ponieważ okazuje się, że wartości odżywcze pomidorów są niebywałe i wysokie spożycie zarówno świeżych pomidorów, jak i ich przetworów może prowadzić do poprawy zdrowia.

• Pomidor – właściwości oraz składniki odżywcze w pomidorach
• Jakie pomidory wybrać? Rodzaje pomidorów
• Przetwory pomidorowe, czy świeży pomidor
• Co zrobić z nadmiarem pomidorów? Proste przepisy z przetworów pomidorowych

Pomidor – właściwości oraz składniki odżywcze w pomidorach

Pomidory są dobrym źródłem witaminy C – pierwsze obserwacje związane ze spożywaniem tych warzyw dotyczyły widocznego niwelowania choroby zwanej szkorbutem, występującej w związku z niedoborami tej witaminy. Wystarczy zjeść 3 średnie pomidory, by pokryć jej dzienne zapotrzebowanie! Pomidor to również źródło znacznej ilości wody, a także błonnika, witaminy E, witamin z grupy B, biotyny, potasu, magnezu, miedzi i związków z grupy karotenoidów (silnych antyoksydantów) – likopenu i beta-karotenu. Jednocześnie trzeba podkreślić, że pomidory należą do bardzo nisko kalorycznych produktów – zawierają jedynie kilkanaście kalorii w 100 g. Oznacza to, że jeden średniej wielkości pomidor ma około 30 kcal.

Jakie pomidory wybrać? Rodzaje pomidorów

Pomidor pomidorowi nierówny. Na rynkach i w sklepach możemy spotkać wiele różnych odmian tego warzywa. Mogą mieć one różnorodne wielkości, ale i kolory. Ze względu na wielkość wyróżnia się takie odmiany, jak:

• drobnoowocowe (w tym np. pomidory koktajlowe/cherry, daktylowe),
• średnioowocowe (do tej grupy należy większość pomidorów na rynku),
• wielkoowocowe (w tym np. malinowe, bawole serca, gargamele).

Kolory, w jakich mogą występować pomidory to: oczywiście czerwony, ale i żółty, zielony, pomarańczowy, czarny. Warto przy tym dodać, że pomidory czarne są najbardziej zasobne w barwniki roślinne, które działają antyoksydacyjnie. Nie oznacza to jednak, że inne kolory i odmiany pomidorów nie są zdrowe, wręcz przeciwnie.

Przetwory pomidorowe są zasobniejsze w likopen niż świeży pomidor!

Przetwory pomidorowe, czy świeży pomidor?

Likopen to bardzo ciekawy związek znajdujący się w pomidorach (ale nie tylko w nich). Można go także znaleźć między innymi w papryce, arbuzie, truskawkach, grejpfrutach – to on odpowiada za czerwono-pomarańczową barwę tych produktów. O likopenie można jednak powiedzieć dużo więcej. Mianowicie jest to szeroko zbadany składnik, któremu przypisuje się silne działanie prozdrowotne.

Ilość likopenu w pomidorach różni się w zależności od licznych czynników. Na przykład w pomidorach czerwonych może być go nawet 10-krotnie więcej niż w odmianie żółtej. Z kolei podczas wzrastania pomidorów, w zależności od temperatury środowiska, ilość likopenu może być różna o nawet 30% między pomidorami wyrastającymi w odmiennych warunkach atmosferycznych.

Natomiast to, co jest najciekawsze w likopenie to fakt, że przetwory pomidorowe są w niego zasobniejsze niż świeży pomidor! Jest to po pierwsze związane z faktem, że podczas przetwarzania pomidorów usuwana jest z nich woda, a znajdujące się w tych warzywach składniki stają się bardziej skoncentrowane. To jednak niecałe wytłumaczenie. Okazuje się, że oddziaływanie na pomidory temperaturą (podczas przetwarzania np. na sok, koncentrat itp.) zwiększa aktywność likopenu, a także powoduje jego lepsze wchłanianie w organizmie człowieka. Dla przykładu: świeży pomidor zawiera średnio około 4 mg likopenu w 100 g. Z kolei przetwory pomidorowe:

• Sos/sok pomidorowy – do około 12 mg w 100 g,
• Koncentrat pomidorowy – nawet do 150 mg w 100 g,
• Ketchup pomidorowy – do 14 mg w 100 g,
• Proszek pomidorowy – nawet do 254 mg w 100 g!

Warto dodać, że na wchłanianie likopenu w organizmie człowieka ma wpływ także obecność tłuszczu w posiłku. Zapamiętaj – jeśli chcesz zmaksymalizować wykorzystanie likopenu z posiłku, stawiaj po pierwsze na przetwory pomidorowe, a po drugie łącz je ze źródłem tłuszczu! Sprawdzą się tu wszelkie oleje roślinne, np. olej lniany, rzepakowy czy też mikstury olei Dr Gaja.

Ciekawym daniem z pomidorami jest sałatka z pomidora, arbuza i fety

Co zrobić z nadmiarem pomidorów? Proste przepisy z przetworów pomidorowych

Szukasz inspiracji na ciekawe dania z pomidorami i przetworami pomidorowymi? Oto kilka z nich:

• Sałatka z pomidora, arbuza i fety
• Zupa-krem z pomidorów i truskawek
• Pizza z sosem pomidorowym, szparagami i mozzarellą
• Wytrawne ciasteczka z ziołami i pomidorami
• Chłodnik jogurtowy z salsą pomidorową
• Domowy sok pomidorowy z ziołami i czosnkiem

Literatura:

1. Zdrojewicz Z. i wsp.: Działanie lecznicze owoców pomidora zwyczajnego. Post Fitoter 2016; 17(1): 44-48.
2. Korona-Zalewska M. i wsp.: WARTOŚCI ODŻYWCZE I PROZDROWOTNE OWOCÓW POMIDORA GRUNTOWEGO. BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. – XLVI, 2013, 2, str. 200 – 205.
3. Gwóźdź E. i wsp.: Prozdrowotne właściwości owoców pomidora i jego przetworów. Med Rodz 2015; 4(18): 186-188.
4. Skiepko N. i wsp.: Właściwości likopenu i jego wykorzystanie do produkcji żywności funkcjonalnej. ŻYWNOŚĆ. Nauka. Technologia. Jakość, 2015, 6 (103), 20 – 32.
5. Kulczyński B.: Likopen (https://vitapedia.pl/likopen; dostęp dn. 30.05.2022 r.)