Czy stosowanie głodówki jest bezpieczne?
Głodówka to niestety nadal jeden z popularnych sposobów na szybkie i pozornie skuteczne zrzucenie nadmiernych kilogramów. Jednak czy głodówka jest zdrowa? Otóż nie! Jakie konsekwencje może spotkać osoby, które twierdzą, że stosowanie głodówki to odpowiednie rozwiązanie na ich problemy z masą ciała? W niniejszym artykule odpowiadam na pytanie, jakie znaczenie ma głodówka w odchudzaniu i dlaczego ludzie decydują się na jej podjęcie.
- Na czym polega głodówka?
- Dlaczego ludzie podejmują głodówkę?
- Głodówka a samopoczucie
- Głodówka a tkanka tłuszczowa
- Głodówka – ile można schudnąć i czy warto?
- Głodówka a zdrowie – jak stosowanie głodówki wpływa na organizm?
Na czym polega głodówka? Głodówka jednodniowa czy trzydniowa?
Głodówka to potoczne określenie diety, która opiera się na ekstremalnie niskim spożyciu kalorii z pożywienia. Najczęściej ludzie podejmujący głodówkę nie jedzą przez pewien okres żadnych pokarmów stałych, a jedynie dostarczają organizmowi płynów. Wiedzą bowiem, że bez pożywienia ciało jest w stanie wytrzymać dłuższy czas, ale bez wody ludzki organizm już w ciągu paru dni może dojść do skraju wyczerpania.
Szkoda jednak, że osoby stosujące głodówkę nie zastanawiają się, czy głodówka jest zdrowa i czy nie istnieje lepszy sposób na redukcję nadmiernej masy ciała.
Dlaczego ludzie podejmują głodówkę?
Najczęściej jest to oczywiście podyktowane chęcią szybkiej utraty nadmiernych kilogramów – na przykład przed ważnym spotkaniem, uroczystością czy wyjazdem na urlop. Czasami głodówki stosowane są także okresowo w celu „oczyszczenia” organizmu – nierzadko dodatkowo ludzie sięgają wówczas po ziołowe czy też silniejsze, farmakologiczne środki przeczyszczające i/lub moczopędne – to dla zwiększenia efektu „oczyszczenia”.
Niezależnie jednak od celu i długości zastosowanej diety głodówkowej – czy to jednodniowa, czy głodówka trzydniowa lub nawet dłuższa – stosując ją, narażamy się na wiele skutków ubocznych, związanych zarówno z samopoczuciem fizycznym, jak i psychicznym.
Głodówka a samopoczucie – czy stosowanie głodówki jest bezpieczne?
Oczywistym jest, że tak nagłe i drastyczne ograniczenie kalorii wiąże się ze zmniejszeniem masy ciała, obniżeniem poziomu tkanki tłuszczowej i uczuciem „oczyszczenia”. Zwłaszcza jeśli chodzi o tę ostatnią kwestię – nic nie jedząc, nie wypełniając układu pokarmowego pokarmem, prędzej czy później odczujemy efekt lekkości.
Jednak brak wypełnienia jelit pokarmem to dla nich nic dobrego – może wówczas dojść do zredukowania naturalnych ruchów perystaltycznych, które mają za zadanie przesuwanie mas kałowych w stronę odbytu. Może dojść do rozwoju tak zwanego „leniwego jelita”, zwłaszcza jeżeli stosowanie głodówki ma charakter cykliczny.
Głodówka może mieć negatywny wpływ na zdrowie
Głodówka a tkanka tłuszczowa
Niedostarczanie organizmowi energii powoduje, że jest on zmuszony sięgnąć po rezerwy energetyczne, czyli kalorie zmagazynowane w postaci tkanki tłuszczowej. Ale wraz z aktywowaniem procesów spalania tkanki tłuszczowej, ciało podczas głodówki adaptuje się do bardzo niskiej podaży energii i „wyłącza” funkcje, które nie są mu nieodzowne do przeżycia.
Do takich należą na przykład funkcje reprodukcyjne, częściowo utrzymywanie odpowiednio wysokiej temperatury ciała czy też aktywność wielu hormonów, w tym hormonów tarczycy.
Głodówka prowadzi zatem również do obniżenia spoczynkowej przemiany materii –ciało nie potrzebuje bowiem już tak dużo energii, skoro doszło do zatrzymają niektórych procesów w nim przebiegających. W warunkach klinicznych, czyli podczas badań z zastosowaniem głodówki (kontrolowanym, oczywiście) stwierdzono, że może ona obniżać spoczynkową przemianę materii nawet o 40%!
Dodatkowo stwierdzono, że stosowanie głodówkowych diet to istotny czynnik ryzyka rozwoju zaburzeń odżywiania. Na ten temat od kilku lat alarmuje zwłaszcza WHO (Światowa Organizacja Zdrowia), która zwiększenie powszechności zaburzeń odżywiania upatruje właśnie w utrzymującej się popularności głodówek. A więc czy jeszcze się zastanawiasz nad pytaniem, czy głodówka jest bezpieczna?
Głodówka – ile można schudnąć i czy warto?
Zakładając, że stosowanie głodówki polega na zupełnym ograniczeniu kalorii, dość szybko można schudnąć na niej około pół kilograma dziennie. Ale pamiętajmy, że jest to okupione wieloma szkodliwymi konsekwencjami. Przedłużenie lub cykliczne prowadzenie diety głodówkowej może dodatkowo prowadzić do takich dolegliwości, jak:
- Wypadanie włosów
- Obniżenie temperatury ciała
- Osłabienie
- Problemy z koncentracją i zapamiętywaniem
- Obniżenie libido
- Bóle stawów i mięśni
- Brak chęci na aktywność fizyczną i pogorszenie koordynacji ruchowej
- Zaparcia
- Pogorszenie stanu skóry (suchość, rozstępy, wypryski)
- Pogorszenie nastroju, a nawet rozwój depresji
- Zwiększenie tendencji do agresji i/lub wycofywania się z kontaktów społecznych
- Zwiększenie ryzyka wystąpienia kwasicy ketonowej
- Problemy z kontrolą łaknienia poprzez zaburzenie funkcjonowania ośrodka głodu i sytości w mózgu
- Zwiększenie ryzyka różnego rodzaju infekcji poprzez obniżenie odporności
- Spadek siły mięśniowej i masy mięśni (także mięśnia sercowego!)
- Zaburzenia w gospodarce wodno-elektrolitowej
Głodówka a zdrowie – jak stosowanie głodówki wpływa na organizm?
Dlatego też, jeśli ktoś pyta mnie, jakie zależności występują między głodówką a zdrowiem – odpowiadam, że same niekorzystne. Jeśli chcesz schudnąć, to przede wszystkim weź od uwagę fakt, że odchudzanie musi być procesem długofalowym i rozplanowanym w rozsądny sposób. Tak samo, jak tycie nie następuje z dnia na dzień, tak i stosowanie głodówki nie rozwiąże problemu nadmiernej masy ciała. Co więcej, może tylko doprowadzić do załamania procesów metabolicznych, z którego potem trudno wyjść.
Oczywiście niewielki deficyt energetyczny w większości przypadków jest korzystny. Nawet u osób z prawidłową masą ciała może mieć działanie lecznicze, jeśli będzie trwał odpowiednio krótko. Ale mówię tu o deficycie na poziomie 15% do maksymalnie 40%. Natomiast typowa głodówka w odchudzaniu nigdy nie powinna być świadomym wyborem ani Twoim, ani też żadnego specjalisty związanego z odżywianiem. Jeśli ktoś proponuje Ci takie rozwiązanie na nadmierną masę ciała, to koniecznie od niego uciekaj. I od tej osoby, i od tego sposobu, rzecz jasna.
Literatura:
- Cybulska C. i wsp.: Głodowanie z wyboru — konsekwencje zdrowotne. .Forum Zaburzeń Metabolicznych 2018, tom 9, nr 1, 1–8.
- http://www.wszechnica-zywieniowa.sggw.pl/slajdy_glodowki.pdf [dostęp online dnia: 16.02.2021 r.]
- Golbidi S. i wsp.: Health Benefits of Fasting and Caloric Restriction. Current Diabetes Reports. 2017, 17.
